အဒူမင္းညိဳရွင္းတမ္း

ရခိုင္မင္းသမီးဧခ်င္းရဲ့ စာဆိုေတာ္ ဖဒူမင္းညိဳနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြ သမိုင္းက်မ္းေတြ ေမႊေႏွာက္လိုက္ဖတ္ရင္း မထင္မွတ္ပဲ သြားေတြ႕ခဲ့ပါတယ္။ ဇြဲသစ္ ရမၼာေျမ လာေမးတုန္းက ၁၉၆၅ခုႏွစ္ ဟံသာ၀တီတိုက္ထုတ္ စာအုပ္ကလြဲရင္ တျခားေပးစရာ အခ်က္အလက္ေတြ အဆင္သင့္မရွိခဲ့ဘူး။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ ဖဒူမင္းညိဳေမြးဖြားခဲ့တဲ့ ေဒသက လူတစ္ေယာက္နဲ႔ စကားစပ္မိတဲ့ေနာက္ပိုင္း သူေျပာျပတဲ့အခ်က္အလက္ေတြကို စာဖတ္တဲ့အခ်ိန္ သြားသတိရမိေတာ့ အဲဒီအေၾကာင္းအရာကို အေသးစိတ္ေလ့လာမိခဲ့ပါတယ္။
လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဟံသာ၀တီတိုက္ထုတ္စာအုပ္မွာပါတဲ့ အဒူမင္းညိဳသည္ အဗၺဒူမင္းညိဳဟူေသာ ဘြဲ႔ျဖစ္ေၾကာင္းသာ သိရွိရပါသည္ဆိုတဲ့ စာေၾကာင္းကို ကိုးကားျပီး မူဆလင္လို႔ ထင္ေနၾကတယ္။ ရခိုင္အေခၚက ဖဒူမင္းညိဳျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က်မ္းျပဳဆရာေတြကေတာ့ ဘတူမင္းညိဳလို႔ သံုးစြဲၾကပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းကို ရခိုင္-ျမန္မာပ႑ိပ္ ဆရာၾကီး ဦးဦးသာထြန္းက အဒူမင္းညိဳေလာ၊ ဘဒူမင္းညိဳေလာဆိုျပီး စာတမ္းတစ္ခု ျပဳစုခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဧခ်င္းပါ အေၾကာင္းအရာေတြအရ ေျမာက္ဦးေခတ္ရဲ့ တတိယေျမာက္ဘုရင္ ဘေစာျဖဴမင္းလက္ထက္က စာဆိုေတာ္အမတ္တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။ သူေရးစပ္သီကံုးခဲ့တဲ့ ေမွာက္ေတာ္ဧခ်င္းဟာ ျမန္မာ့စာေပသမိုင္းမွာ ေရွးအက်ဆံုးဧခ်င္းျဖစ္ျပီး အင္း၀စာဆိုေတာ္ ရွင္သူရဲရဲ့ သခင္ေထြးဧခ်င္းထက္ အႏွစ္၂၀ပိုေစာျပီး စပ္ဆိုခဲ့တဲ့ ဧခ်င္းျဖစ္ပါတယ္။ ေမွာက္ေတာ္ဆိုတာ ရခိုင္ထီးသံုးနန္းသံုး ေ၀ါဟာရတစ္ခုျဖစ္ျပီး မင္သမီးကိုေခၚဆိုတာလို႔ သိရပါတယ္။ မင္းသမီး ပုခက္တင္မဂၤလာအတြက္ စပ္ဆိုခဲ့တဲ့ ဧခ်င္းျဖစ္လို႔ ေမွာက္ေတာ္ဧခ်င္း၊ရခိုင္မင္းသမီးဧခ်င္း၊ ဘဒူမင္းညိဳဧခ်င္းနဲ႔ မင္းသမီးေစာေရႊၾကာရဲ့နာမည္ကို အစြဲျပဳလို႔ ေစာေရႊၾကာဧခ်င္းလို႔လည္း ေခၚၾကပါတယ္။ အဲဒီမင္းသမီးပုခက္တင္မဂၤလာအထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ လွဴဒါန္းခဲ့တဲ့ ေက်ာက္ဆင္းတုေတာ္ကို ေစာေရႊၾကာဘုရားလို႔ ေခၚၾကပါတယ္။

ဖဒူမင္းညိဳဟာ ယေန႔ေခတ္ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ ေပါက္ေတာျမိဳ႕နယ္မွာ ရွိတဲ့ ဖဒူအရပ္မွာ ေမြးဖြားခ့ဲသူျဖစ္ပါတယ္။ ဖဒူေက်းရြာအုပ္စုမွာ ေအာင္လွျပင္၊ဖဒူၾကီး၊အလယ္ရြာ၊ ဖဒူေခ်၊ ဘုရားေခ်ာင္း၊ တန္းေတာင္ စုစုေပါင္းေျခာက္ရြာရွိပါတယ္။ ဒီေဒသဟာ လူသိမ်ားတဲ့ ဖရံုကာကၽြန္းစုထဲက ေဒသတစ္ခုပါ။ အဲဒီေဒသမွာတည္ရွိတဲ့ ဖားေတာင္ေခ်၊ဖားေတာင္ၾကီးဆိုတဲ့ ေတာင္ႏွစ္လံုးကို အစြဲျပဳလို႔ ဖားတူး ကေန ဖဒူျဖစ္လာတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

ဘေစာျဖဴမင္းရဲ့ သမီးေတာ္ ပုခက္တင္မဂၤလာအခမ္းအနားအတြက္ ယိုင္ခ်င္း(သို႔) ယီးခ်င္း(ဧခ်င္း)စပ္ဆိုဖို႔ တစ္တိုင္းျပည္လံုးမွာရွိတဲ့ စာဆိုေတြကို ဖိတ္ေခၚတဲ့အခ်ိန္မွာ ဖဒူရြာသား မင္းညိဳဟာ ေမွာက္ေတာ္ဧခ်င္းကို စပ္ဆိုဆက္သြင္းရာကေန ဘုရင္မင္းျမတ္ ႏွစ္ျခိဳက္အားရတဲ့အတြက္ နန္းတြင္းစာဆိုအျဖစ္ ေျမွာက္စားခံခဲ့ရပါတယ္။ သူ႔ရဲ့ဇာတိျဖစ္တဲ့ ဖဒူရြာကိုအစြဲျပဳလို႔ ဖဒူမင္းညိဳလို႔ ထင္ရွားခဲ့ပါတယ္။ ခုေခတ္အထိ ေပါက္ေတာ၊ဖဒူေက်းရြာအုပ္စုက ေဒသခံေတြဟာ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ဖဒူမင္းညိဳရဲ့ မ်ိဳးဆက္ေတြအျဖစ္ ယံုၾကည္ေနၾကဆဲျဖစ္ပါတယ္။

ဧခ်င္းရဲ့ မူရင္းေပမူဟာ ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးခံရတ့ဲအခ်ိန္မွာ ပ်က္စီးဆံုးရံႈးခဲ့ရတယ္လို႔ ယံုၾကည္ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႔ေခတ္သူ႔အခါက အင္မတန္ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကား လူၾကိဳက္မ်ားတဲ့ စာေပလက္ရာတစ္ခုျဖစ္လို႔ စာေပေလ့လာလိုက္စားသူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ထပ္ဆင့္ကူးယူမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကတာေၾကာင့္ ခုေခတ္အထိ ေလ့လာခြင့္ရရွိခဲ့တာပါ။ ရမ္းျဗဲကၽြန္းက ရရွိခဲ့တဲ့ ေရွးေဟာင္းေပမူတစ္ခုမွာေတာ့ "အမတ္ပဒူမင္းညိဳ၀္စတ္သည္" ဆိုျပီး ေတြ႔ရပါတယ္။

ဂႏၱ၀င္ေျမာက္ စာေပလက္ရာတစ္ခုျဖစ္တဲ့ အဲဒီဧခ်င္းကိုေလ့လာၾကည့္ရင္ စာဆိုရဲ့ ဗဟုသုတနဲ႔ အႏုပညာစြမ္းပကားၾကီးမားပံုကို ထင္ထင္ရွားရွားေတြ႔ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာလကၤာေတြဟာ စပ္ဆိုခဲ့တဲ့ ေခတ္ကာလကို အပီျပင္ဆံုးေဖာ္ညႊန္းထားတဲ့ အလြန္ခိုင္မာတဲ့ သမိုင္းအေထာက္အထားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ အဲဒီဧခ်င္းကို ေသခ်ာေလ့လာရင္း ေျမာက္ဦးေခတ္ကို စိတ္ကူးနဲ႔ မွန္းဆၾကည့္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

နေမာတႆ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ အစခ်ီျပီး အပိုဒ္(၁)တြင္

ဧ...၊ဧလ်က္ပ်ံ႕ပ်ဴး၊ ရိုက္ကာက်ဴပိမ့္၊ ေပၚဦးကမၻာ၊ ၾကာငါးပြင့္လိုက္၊ ေရာင္ျမိဳက္ဥာဏ္ျဖဴ၊ ငါးဆူရွင္နည္း၊ ပြင့္မည္ခ်ည္းတြင္၊မိတည့္မေရာက္၊ ေလးပါးေနာက္၀ယ္၊ ငါးေထာက္ေထာင္ကာ၊ သာသနာတြင္း၊ ငါးစင္းအျမတ္၊ န၀တတ္ေရက်၊ ငါးရာရသား၊ ကစၦပနဒီ၊ ဤသည္ညာမြန္၊ယဥ္ထန္တတက္၊ ပင္လယ္ထြက္မွ၊ႏွစ္ဘက္ကမ္းျပီ ျဖားေရမီ၀ယ္၊ ေရွ႕ဆီျပဳဗၺာ၊ အာကာမွီခိုင္း၊ ေတာင္ျပိဳင္းျပိဳင္း၌၊ ဆိုင္းဆိုင္းမ႑ိဳင္၊ ရခိုင္ညႊန္႔ဖူး၊ မြန္ၾကယ္ျမဴးသို႔၊ ေျမာက္ဦးေရႊနန္း၊ တည္လတ္ထြန္းသည္...ဤကၽြန္းဇမၺဴထူးတည့္ေလ..၊ ထူးတည့္ေမွာက္ေတာ္၊ ဟုတ္တဲ့ေၾသာ္၊ ေက်ာ္သည္တစ္ဆူ၊ ဇမၺဴဒီပ၊ ကၽြန္းလံုးခသည္၊ မင္းတရာ့တည့္ေသြး၊ ေမွာက္ေတာ္ေထြး..ဧလည္းယင္ယင္ဧ။

လို႔ စပ္ဆိုထားျပီး အပိုဒ္(၈)မွာေတာ့..

ႏွစ္က်ိပ္ရွစ္ေယာက္၊ မင္းမ်ားေနာက္တြင္၊ လက္ေအာက္အာဏာ၊ စၾကာနတၱ၊ ေနလမတူ၊ မဟူျမတ္ေမာ၊ ဥာဏ္ေရာင္ေပ်ာလ်က္၊ ရွင္ေစာေဂါတမ၊ ပြင့္လတ္ထသည္၊ ဘ၀သံုးထိပ္ ဦးတည့္ေလ.. လို႔ပါ ရွိတဲ့အတြက္ ရခိုင္လူမ်ိဳး ဗုဒၶဘာသာ၀င္ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို အခိုင္အမာ သိလိုက္ရပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဟံသာ၀တီတိုက္ထုတ္ စာအုပ္ပါ အဗၺဒူမင္းညိဳဆိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာအေပၚ အေျခခံျပီး မူဆလင္ျဖစ္တယ္လို႔ ထင္မွတ္ေနသူေတြအတြက္ ဗဟုသုတမွ်ေ၀ေပးလိုက္ပါတယ္။